Kadıoğlu Konağı - Kastamonu

Kastamonu - 2018 Türk Dünyası Kültür Başkenti

TARİHÇE

Kastamonu'nun bilinen tarihi, Hitit İmparatorluğu ile başlar. Hititlerden sonra Frigya ve Lidya Krallıklarının egemen olduğu bu topraklar M.Ö. 4.yy'da Perslerin eline geçmiştir. M.Ö.4. yy'da Büyük İskender Anadolu ile birlikte Kastamonu topraklarını da Makedonya'ya katmıştır. İskender'den sonra yöreyi ele geçiren Pontus Krallığı M.Ö. 1. yy'da Romalılar tarafından ortadan kaldırılmıştır. Uzun yıllar Roma İmparatorluğu sınırları içinde kalan Kastamonu M.S. 395 yılında İmparatorluğun bölünmesiyle bütün Anadolu gibi Bizans İmparatorluğuna katılmıştır.

Prehistorik çağlardan sonra havalinin (Paflagonya'nın) bilinen Sümerlerin en eski bir kolu olan Gaslar (Gaşka Türkleri)'dır. M.Ö. 2000-1300 yılları arasında hüküm süren Gaslar (Gaşkalar) devamlı olarak Mısırlılar, Suriyeliler ve Kaldelilerle siyasi, ticari ve kültürel münasebetlerde bulunmuşlar, Hititlerle de bazen savaşmış bazen dost olmuşlardır. Gaslar sert karakterli, cengaver kişiler olarak bilinmektedir.

Bugün Kastamonu ve çevresindeki illeri de içine alan ve Romalılar devrinde adına Paflagonya (Paphlagonia) denilen Gasların kurduğu şehirlerden bir tanesi de "Timonion" veya "Tumanna" dır. Bazı yazarlar Kastamonu adının kökeni konusunda; bu kelimenin "Gas" kelimesi ile "Timoni" veya "Tumanna" kelimesinin (Gas ülkesi anlamında) birleşmesinden meydana geldiği görüşünü ileri sürmüşlerdir ki en akla yakın ihtimal budur. Fonetik yönden de bugünkü Kastamonu ismine yakındır. 

İkinci bir görüşe göre Romalılar devrinde Taşköprü'nün eyalet merkezi olduğu zamanlar Kastamonu küçük bir kasaba olup, Bizans devrinde ve özellikle Kommenler soyu zamanında gelişmeye başlamıştır. Bu soy zamanında buraya bir kale yapılmış ve Kommenlerin kalesi anlamında "Kastra Kommen" denilmiştir. Bu kelimenin zamanla "Kastamonu" şekline dönüştüğünü ileri sürenler olmuşsa da bunu belirleyen herhangi bir belge mevcut değildir.

Kastamonu'nun ilk defa Türklerin eline geçmesi Danişmentliler zamanında Ahmet Gazi'nin Oğlu Gümüş Tekin devrinde 1105 yılında gerçekleşmiştir. Yüz yıla yakın bir zaman Danişment idaresinde kalan şehir ve çevresi 15 yıl süre ile tekrar Bizanslılara geçmiş, 1213 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat'ın emriyle Selçuklu Kumandanı Hüsamettin Çobanbey tarafından zaptedilmiştir.

Moğollar tarafından bölgenin ikinci kez zaptına memur edilen Şemsettin Yaman Candar kumandasındaki ordu 1292 yılında Kastamonu'ya giderek Muzafferettin Yavlak Arslan birliğini bozguna uğratmış kendisi de öldürülmüştür. Muzafferettin Yavlak Arslanın oğlu Mahmutbey, babasının intikamını almak için mücadeleye girmiş ve Şemsettin Yaman Candar'ı buradan batıya sürmeyi başarmıştır. Şemsettin Yaman Candar'ın ölümünden sonra Süleyman Paşa tarafından 1309 yılında Kastamonu yeniden zaptedilmiş, toprakları genişletilerek “Candaroğulları Beyliği”ni kurmuş ve Çobanlar hakimiyetine son vermiştir.

İsfendiyarbeyden sonra "İsfendiyaroğulları" adını da alan Kastamonu Beyliği 1460 yılında Osmanlı idaresine girinceye kadar önemli bir ilim ve kültür merkezi olmuş, bir çok ilim adamı yetiştirmiş, Osmanlılar zamanında da bu özelliğini devam ettirmiştir.

Kastamonu, Fatih Sultan Mehmet'in 1460 yılında Sinop'la birlikte bu şehri alarak Candaroğulları beyliğini ortadan kaldırmasından sonra Osmanlı devletine katılmıştır. Kastamonu Milli Mücadele sırasında lojistik destek açısından en güvenilir bölge olması nedeniyle büyük yarar sağlamıştır. Özellikle Ankara'ya İnebolu-Kastamonu yoluyla yiyecek, giyecek, para, cephane ve silah nakli yapılmıştır.

Cumhuriyetin ilanından sonra, Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün "23-31 Ağustos 1925" tarihleri arasında Kastamonu'da yaptığı Kıyafet ve Şapka İnkılabı, Cumhuriyet döneminin önemli olayı olarak tarih sayfalarına geçmiştir. Bu süre "Kültür, Tarih ve Sanat Haftası" ismini almıştır.

Atatürk'ün Kastamonu'ya gelişi, Şapka ve Kıyafet Devrimi

Atatürk'ün Kastamonu'ya gelişi, Şapka ve Kıyafet Devrimi

Atatürk, 23 Ağustos 1925'te Kastamonu ve İnebolu'ya yaptığı seyahatlerde şapkayı halka göstererek kıyafet devriminin ilk işaretini verdi.
"Biz her nokta-i nazardan medeni insan olmalıyız. Fikrimiz, zihniyetimiz, tepeden tırnağa kadar medeni olacaktır. Medeni ve beynelmilel kıyafet milletimiz için layık bir kıyafettir onu giyeceğiz." diyen Büyük Atatürk, 27 Ağustos 1925'te de İnebolu'da "Turan kıyafetini araştırıp ihya eylemeye mahal yoktur. Medeni ve beynelmilel kıyafet bizim için, çok cevherli milletimiz için layık bir kıyafettir." diyerek, medeni yaşayışa uyan kıyafetin kabulü gerekliliğini belirtmiştir.

Atatürk’ün Kastamonu Ziyareti ve Bu Ziyaretin Önemi

 

Hemen her bakımdan yeni bir yapılanmanın yaşandığı Cumhuriyetin ilk yıllarında Atatürk, yurt gezilerine çıkmayı adeta gelenek haline getirmiştir. Atatürk, bu geleneği vefatından dört buçuk ay öncesine kadar da sürdürür. Yurdu gezmek yurdu tanımaktır. Yurdu gezmek, yurdun insanını, coğrafyasını, tanımaktır. Yurdu gezmek, yurdun insanıyla bilişmek, tanışmak, kaynaşmaktır. Yurdu gezmek, yurt için bir şeyler üretmektir. Atatürk'ün yurt gezilerini biraz da böyle değerlendirmek gerekir. Osmanlı coğrafyasından kurtarılabilen anavatan topraklarını tanımak isteyen Yeni Türk devletinin kurucusu Gazi Mustafa Kemal'in yurt gezilen, Türk gezi tarihinin en güzel sayfalarını süslemektedir. Çünkü onun yun gezileri, Türk tarihinde yeni başlangıçlar meydana getirmiştir.

Atatürk’ün Kastamonu’ya Davet Edilmesi

 

“Yıl 1925, Aylardan Ağustos”

 

Atatürk’ün Kastamonu’ya davet edilmesi için iki heyet görev almıştır:
İlk giden heyet; Müftü Osman Nuri, Belediye Başkanı Necip, Şemsioğlu Ziya, Evliyaoğlu Abdullah, Dr. Fazıl Berkin’den oluşmaktaydı. Ancak Atatürk’ün rahatsızlığından dolayı heyet bu görüşmeyi yapamadı…
İkinci heyet 8 Ağustos Cumartesi günü Ankara’ya; Heyet Başkanı Cumhuriyet Halk Fırkası Mutemedi Hüsnü (Berker) ile Belediyeden Akdoğanlızade Mehmet Ali Efendi (Sultan Efendi), İl Daimi Encümen Üyesi Sabri, Ticaret Odası Başkanı Hacı Mehmet Rıza (Saltık), Tatlızade Emin (Halk Fırkası ve Türk Ocağı İdare Heyeti Üyesi), Açıksöz Gazetesi Müdürü Hüsnü (Açıksöz), Öğretmenler Birliği’nden Hacer (Kaladar), Öğretmenler Birliği’nden 3. Anaokulu Başöğretmeni Hikmet Melike (Bakan) iki araç ile hareket ederler…
Gece Çankırı’da konaklayıp 9 Ağustos Pazar günü Ankara’ya ulaşan heyet iki gün Bakanlıkları ziyaret ettikten sonra 11 Ağustos’ta Atatürk tarafından kabul edilir…
Heyet Başkanı Hüsnü Berker ziyaretlerinin sebebini anlattıktan sonra Atatürk “Geleceğim! Geleceğim… Fakat gün tayin edemem. Malum ya vekil arkadaşlarla görüşmek ve Devletin diğer işlerinin benim burada bulunmalılığımı gerektirip gerektirmediğini anlamak ve ona göre karar vermek gerekiyor. Fakat emin olun çabuk geleceğim.” Diye cevap verir…
Görüşme sonrasında, heyet dışarı çıkar çıkmaz; Heyet Başkanı Hüsnü Berker Kastamonu Valiliğine “Reisicumhur hazretleri bugün saat 5’te (17:00) heyetimizi büyük bir iltifatla kabul, bütün halka selamlarının bildirilmesini emir ve pek yakında teşrif edeceklerini kesinlikle vaat buyurmuşlardır. Memnuniyetle bildirilir…” Heyetteki Belediye Üyesi Mehmet Emin Efendi de; “Gazinin yakında geleceklerinin muhtemel olduğunu hazırlık yapılmasını” bildiren telgraf gönderirler…
Heyet bu sevindirici haberle Ankara’dan Kastamonu’ya değil de Atatürk’ün gerektiği gibi ağırlanması için trenle İstanbul’a gider. İstanbul’da aslen Kastamonulu olan Cumhuriyet Gazetesi muhabiri Zeki Cemal’de (Bakiçelebioğlu) heyete katılır. Heyetin, alınan eşyalarla birlikte Cumhuriyet Vapuru’na binerek İnebolu üzerinden Kastamonu yolculuğu bu şekilde başlar…

23 Ağustos – Pazar

 

Sabah saatlerinde Çankaya Köşkü hareketlenmiştir…

Kastamonu’ya hareket etmek için 4 otomobil hazırlanmış, Atatürk’ün bindiği otomobilde Kütahya Mebusu Nuri (Conker) ve Rize Mebusu Fuat (Bulca) da vardır. Diğer otomobillerde Riyaseticumhur Umumi Katibi (şimdiki unvanıyla Cumhurbaşkanı Genel Sekreteri), Tevfik (Bıyıklıoğlu), Başyaver Rusuhi, Yaver Muzaffer, Muhafız Kıtası Kumandanı İsmail Hakkı (Tekçe), Hususi Kalem’den Çankırılı Lütfi ve Mustafa Beyler bulunmaktaydı…

Ankara’dan çıkışlarından itibaren her meskun yerde (köylerde kasabalarda ve yol boylarında) coşkuyla karşılama ve sevgi gösterileri oluşuyordu…

Ankara’dan yola çıktıktan sonra Kalecik Türkocağı’nda dinlenmiş ve oradan Çankırı’ya hareket etmişlerdir. Çankırı’da da coşku ile gelişleri kutlanan Atatürk Belediye Başkanlığınca verilen yemeğe katılmış akşama doğru da Kastamonu’ya hareket etmiştir…

Daha önceden geldikleri için Kastamonu’da bulunan Ordu Müfettişi Ali Sait Akbatugan, Kolordu Kumandanı Emin Korel, Tümen Kumandanı Kazım Sevüktekin, paşalar da Kastamonu heyetine katılmışlar hatta Çankırı’ya giderek, Atatürk ve Ankara’dan gelen heyete Kastamonu yolunda eşik etmişlerdir…

Ilgaz / Derbent olan İl sınırında karşılayacak olan Kastamonu heyetinde de “Kastamonu Mebusları Mehmet Fuat (Müftüoğlu) ve Ali Rıza Bey, Kastamonu Valisi Hüseyin Fatin (Güvendiren), Belediye Reisi Hacı Necip Efendi, Belediye Meclisi ve İl Genel Meclisi Üyeleri, Cumhuriyet Halk Fırkası Mutemedi Hüsnü Berker, Açıksöz Gazetesi Sahibi Ahmet Hamdi (Çelen), Halk Fırkası Müteşebbis Heyetinden Çorukzade Hilmi ve Tatlızade Emin, Türk Ocağı’ndan Yusuf Ziya, Burhanettin ve Hulusi Beyler, Muallimler Birliği’nden Hacer ve Lütfiye Hanımlarla Sabri, Cemil, Halit ve Sail Beyler, Ticaret Odası Başkanı Hacı Mehmet Rıza (Saltık), İl Daimi Encümen Üyeleri Ahmet ve Sabri Beyler, Tayyare Cemiyeti Reisi Lütfi Bey, Almanca Öğretmeni Cemal (Koral), Açıksöz Gazetesi Müdürü Hüsnü (Açıksöz) ve Cumhuriyet Gazetesi Muhabiri Zeki Cemal (Bakiçelebioğlu) ile basın mensupları ve kalabalık bir halk kitlesi vardı…

Yol boyunca birleşen köylüler, coşku ve sevgiyle Atatürk’ü karşıladılar…

 

Şehre, Olukbaşı – Pırlaklar Mevkii’nden girilmesiyle İlçe Heyetleri, Öğretmen Okulu Öğrencileri, liseliler, Ortaokul ve İlkokul öğrencileri ile Kastamonu halkı Atatürk’ü tam bir coşku ve sevinç gösterileriyle karşılarlar. Aracından inen Atatürk, Olukbaşı’ndan kalacağı Terzi Emin Ağa Konağı’na kadar halkın içinde yürür. Bu arda 21 pare top atışı duyulmaktadır…
Oradan aracına binen Atatürk, eksiksiz ve aralıksız sevgi ve sevinç gösterileriyle Hükümet Binasına kadar yol alır ve Valilik Makamına geçer. Belediye Heyeti’nin “Hoş Geldiniz” ziyaretini kabul eder…

Akşam kalacağı konağa geçtikten sonra Kastamonu’da sevinç gösterileri fener alayına dönüşür. Halk Atatürk’ün kaldığı Terzi Mehmet Ağa’nın Konağı etrafında ellerinde fenerlerle toplanmış; davullarla, utlarla sevgi gösterilerine Sepetçioğlu oyunu ve marşlarla, türkülerlerle devam etmiştir. Pencereden bir müddet izledikten sonra halkın arasına katılması ve onlarla birlikte oyunları izleyip, alkışlamasıyla memnuniyetini bildirmesi halkı çok sevindirmiştir…
 

24 Ağustos – Pazartesi

 

Öğlene kadar dinlendikten ve (Çankırı ve Kastamonu Milletvekilleri, Kastamonu Valisi, Belediye Başkanı ve komutanların) ziyaretlerini kabul edip Askeri kıyafetiyle Kışla’ya hareket eder…

Kışla’dan sonra, hastaneye, Memleket Kütüphanesine ve Kastamonu Belediye’sine ziyaretlerde bulunmuşlardır. Belediye’de Türk Ocağı ve Öğretmenler Birliği Temsilcilerini ardından Araç, İnebolu, Safranbolu, Tosya, Taşköprü, Daday, Devrekâni ve Cide’den gelen heyetleri kabul etmişlerdir…
 
Belediye’nin orta katında ise Kastamonu esnafı ile konuştu…

 

Hükümet Konağı’na geçtiğinde ise bahçe ve merdivenler memurlar, halk ve civardan gelenlerle doluydu. Valilik Makamında ise herkesi ayrı ayrı kabul etti…
İkinci akşam yine şehirde fener alayı düzenlendi. Kışladan hareket eden askere öğretmenler ve öğrenciler ile halkın katılımıyla, Olukbaşı’nda Atatürk’ün kaldığı konağa kadar geldiler. Sepetçioğlu oyununu çok beğenen Atatürk, oyunu oynayanları tebrik etti…

Kışla’dan Olukbaşı Caddesine kadar sokaklarda olan halk evlerinde de Atatürk Şenlikleriyle bu sevinç gösterilerine devam ediyordu…
  

25 Ağustos – Salı

 

Ulu önder İnebolu’ya gitmek üzere 11:00’da Kastamonu’dan ayrıldı…

Yol boylarına dizilen köylülerin sevgi gösterileri yer yer otomobillerin yavaşlamasına neden oluyordu… Seydiler’e ve Küre’ye ulaşılmasıyla, karşılayan heyetle görüşmeler yapıktan ve dinlendikten sonra İnebolu’dan gelen İnebolu Belediye Başkanı Hüseyin Kâşif (Karagülle) Başkanlığındaki heyetle Ecevit Köyü’ne (Ecevit Hanı’na) geçtiler. Ecevit’in (günümüzde de yapılmasına devam eden) yoğurtlu çorbasını yedikten ve gelenlerle içten, samimi sohbetler ettikten sonra Küre Belediye Başkanı Muhrirzade Mehmet Efendi ile Küre Belediyesi’nde halkla konuşur ve İnebolu’ya devam ederler…

19:00’da İnebolu’ya gelinir. İlçenin girişine “İlk zafer yolu İnebolu’ya sefa geldiniz sevgili Gazi” yazısıyla tak kurulmuştu. Bir grup Türk Ocağı gençlerinden sonra Atatürk’ü karşılama heyeti görülür. Kaymakam, Belediye Başkanı, Yargıç, Savcı, Askerlik Şubesi Subayları, Belediye çalışanları, Hükümet memurları, Ticaret Odası, Esnaf Odası, Dernekler, okullar ve kalabalık bir halk karşılamışlardır… 21 Pare top atışı da Atatürk’ün İnebolu’ya girişiyle başlamıştı…

Akşam saatleriydi. Kendilerine ayrılan, Belediye Başkanı Hüseyin Kaşif’in evine doğru yürümeye başladılar. Caddeler insanlarla dolup taşıyor sevgi gösterileri aralıksız devam ediyordu…

 
26 Ağustos – Çarşamba

 

Sabah saatlerinden itibaren yine halk caddelere dolmuş. Atatürk öğleye kadar dinlendiği konutundan Mareşal Üniformasıyla çıkmış ve halkın sevinç gösterileşirle yürüyerek Belediye Binasına gelmiştir. Bina önünde Belediye Başkanı ve üyeleriyle, Halk Partisi, Ticaret Odası ve Türk Ocağı Heyetleriyle Esnaf Kuruluşları ve Kayıkçılar Locasından kalabalık bir topluluk karşılamışlardı…
 
Bir müddet dinlendikten sonra kendisini karşılayan heyetleri tek tek Belediye’de kabul etmişlerdir. Atatürk daha sonra Abana ve Çatalzeytin Bucak Heyetlerini ve Bucaklardaki kuruluşlardan gelen heyetlerle görüşür…

Hükümet Binası’na geçtiğinde ise karşılamalar, sevgi gösterileri devam eder. Kendilerine ayrılan odada denizcilerin söylediği “Heyamola Yelese” şarkısını dinlemeye başlar. Bunu gören kayıkçılar daha bir coşkuya kapılırlar…

İçeri geçtiğinde ise başta Kaymakam ve memurları kabul ederler ve Savcı ile Asliye Mahkemesi Başkanından bilgiler alır. Atatürk daha sonra Okul Müfettişleri, PTT ve Mal Müdürleri, Ziraat Bankası Müdürü ile görüşmeler yapar, Jandarma Bölük Komutanı ve Polis Komiserine İlçenin asayiş durumunu sorar. Akşam saatlerine doğru Tosya Çeltik Fabrikası mühendisini kabul eder…

Nuri Coker ile birlikte 18:00’da şehrin içerisine doğru sivil kıyafeti ve beyaz Panama serpuşu ile konuşa konuşa yürürler. İlçe içerisindeki gezi Hürriyet Meydanı’ndan Mustafa Kemal Paşa Caddesine doğru devam etmiştir…
 
Akşam ise İnebolu’da da kalabalık toplanıp gece yoğun bir katılımla fener alayı düzenlenmiş günümüzde de kutlamalarda 25 kişinin omuzlara çıkarak yaptıkları gösteri gerçekleştirmişlerdir…
 
27 Ağustos – Perşembe

 

Bugün (27 Ağustos 1925) Mustafa Kemal Atatürk, tarihi “Şapka Nutkunu” İnebolu Türk Ocağı’nda söyledi…
Devrim tarihinin ve atılımların ilk önemli nutku İnebolu’da gerçekleşmiştir…
 
28 Ağustos – Cuma

 

Gümüş takım elbiseli, kravatlı ve elinde beyaz panama şapkasıyla İnebolu’daki kaldıkları evden Fuat Bulca ile inerler. İnebolu’ya veda zamanı gelmiştir…
Kapının önünde fotoğrafçılara poz verdikten sonra Kaymakam ve Belediye Başkanı’nın elini sıkarak İnebolu’dan ayrılırlar. Küre’de kısa bir müddet kaldıktan sonra Devrekani’ye gelirler…
 
Burada bucak müdürleri ile görüşmeler yapış olup Devrekânili olan Kastamonu Milletvekili Mehmet Fuat Bey’in çiftliğine yemeğe geçerler…
Devrekani’den Kastamonu’ya 18:30’da gelmişlerdir. Kışla’da toplanan halkın büyük bir bölümünün elinde şapka vardır… Otomobilinden inen Atatürk insanlarla tek tek ilgilendi…
Gece yine fener alayının bando sesleri ve kalabalığın alkışlarıyla coşkulu kutlamalara devam edildi…
 
29 Ağustos – Cumartesi

 

Cumartesi sabahtan Türk Ocağı, Öğretmenler Birliği ve Halk Fırkası Heyetleri Atatürk’ü ziyaret ettiler. Heyet üyeleriyle Devrimler ve Ülkemizin durumuyla ilgili görüşmeler yaptı…
14:30’da Taşköprü’ye gitmek için yola çıktılar. Daha önce İlçeye giden Vali Hüseyin Fatin Güvendiren ile Taşköprü Kaymakamı Rauf Bey Atatürk’ü karşıladılar. Karşılamada Genel Meclis ve Belediye Meclis Üyeleriyle, Halk Fırkası, Ticaret Odası heyetlerini Atatürk’e takdim ettiler…
Hükümet Binası’nda bir süre dinlendikten sonra halkla görüşmelere başladı. İlçe ve bucaklardan gelen heyetler görüşmeler yapmıştır. Belediye’de de aynı şekilde görüşmeleri gerçekleşmiştir…

Akşam 19:00’da Taşköprü’de vedalaşıp 20:00’da Kastamonu’ya ulaşıldı…
 
30 Ağustos – Pazar

 

Öğle saatlerinde Kastamonulu bayanlardan oluşan bir grubu kabul etti…
Kışla’da öğle yemeğini tüm subaylarla birlikte yerken askerlik ve savaş anılarını anlattığı samimi bir sohbet gerçekleşti…
Yemeğin sonunda ise: “Milleti sevk ve idare edenlerin dayanağı ordu olmuştur. Diğer milletlerde, ordu ile millet daima birbirleri ile karşı karşıyadır. Hâlbuki bizde bunun tamamen aksinedir. İkinci Meşrutiyeti kahraman subaylarımız ilan ettikleri gibi bu devrimi de yine bunların yine fedakârlılığına borçluyuz. Bundan sonraki yükselme ve ilerleme de sizin bilinçli gücünüzle olacaktır.” Şeklinde bir konuşma yapmıştır…
  
14:00’da Daday’a hareket edilir…

 

Göl Bucağı’na (Göl Köy) ulaştıklarında, yüzlerce köylü karşılamış “Hoş geldiniz bizi kurtaran büyük Paşamız. Bir kahve içmeden sizi bırakmayız.” Şeklindeki sevgi gösterilerine karşılık Atamızın gözleri yaşarmış, otomobilinden inerek Bucak Müdürlüğü Binasında kahve ikram edilmiştir…

Atatürk’ü görmek isteyen 500’ü kadın olan köylülerin bir kısmı da uzak köylerden yaya olarak saatler önce gelenlerdi. Daday’da 30 Ağustos Zafer Bayramı eksiksiz ve tam bir kutlama içerisinde geçecekti. Atatürk, Cumhurbaşkanı olarak Ankara’da değil Daday’daydı...

Kastamonu Daday yolu üzerindeki Kıyık Tepesi’nde atlılar Atatürk’ü karşılarlar. Kadınlar mahalli kıyafetleriyle erkekler ise serpuşlarıyla Kıyık Tepesi’nden itibaren Daday’a kadar yol kenarları köylülerle doluydu…
 
Atatürk’ün 15:20’de Daday’a gelmesini coşkuyla karşıladılar…

 

Önce Hükümet Binasına giren ulu önderi memurlar ziyaret etti. Sonra Belediye binasına, halkın coşkun sevgi gösterisiyle yaya olarak geçti. Orada, Belediye Başkanı ve Meclis Üyeleriyle birlikte, Cumhuriyet Halk Fırkası, Öğretmenler Birliği, diğer Dernek ve Kurumlarla Köy Temsilcilerini kabul etti…

Belediye Binasının önünde, halka yaptığı konuşma sonrasında Seydibeyzade Abdullah Efendi’nin konağına geçilir. (Tapu tesciline göre 1912 yılında yapılan konak, Seydibeyzade Abdullah Efendi ve eşi Gömeçzade Mustafa Efendi’nin kızı Hatice hanıma aittir.) Konakta 17:00’a kadar sohbet edilir, yemek yenilir, çay içilir… 17:00’da Kastamonu’ya hareket edilir…
Atatürk’ü uğurlarken de Kıyık Tepesi’ne kadar atlılar eşlik eder. Kıyık Tepesi’nde otomobilinden inen Atatürk “Durun… Şu güzel Daday’a bir defa daha bakayım” dedikten sonra yolculuklarına devam ederler…

(30 Ağustos Zafer Bayramı her yıl Daday’da kutlanması gelenek haline gelmiştir. Günümüzde de at yarışları ve eğlencelerle Daday’da *30 Ağustos kutlamaları bir festival havasında gerçekleşmektedir.)
 
Atatürk’ün, Daday’da Halka hitaben yaptığı konuşma:

 

“Daday’a geldiğimden dolayı çok memnun ve mütehassısım. Memnun olduğum cihet; doğrusunu itiraf etmek lazım gerekirse, Dadaylıları bana ve benim gibi sizi görmeyenlere tanıttıranların söyledikleri şeylerin ne kadar yanlış olduğunu anladığım içindir. Sizi bize başka türlü anlattılar. Burası adeta cehl ve taassup içindedir dediler. Bugün işte görülüyor ve parlak alınlarınızda, gözlerinizde görüyor ve anlıyorum ki, sizi bana anlatanlar çok şuursuz ve yalancı imiş. Ben sizden aldığım ilhamla bugün onlardan kalben nefret ediyorum. Benim bütün Kastamonu Vilayetinde olduğu gibi, burada da gördüğüm hakikat budur. Büyük zihniyetiniz ve dimağınız nurla doludur. Yoksa bugünkü gördüğüm şeklin bir günde meydana çıkarılabilmesine imkân yoktur.

Arkadaşlar, sizi bize böyle tanıtan, sizi temsil edenlerden bazılarıdır. O kadar ki onlar sizin gerçek yaşamınıza yabancıdırlar. Burada gördüklerimi bütün Ankara’daki arkadaşlarıma anlatacağım ve sizin aleyhinizde söylenecek sözlere karşı sizi ve haklarınızı ben bizzat müdafaa edeceğim.
Arkadaşlar, memleket sizin, ordunun kahramanlığı sayesinde kurtulmuş refah ve saadet gelmiştir. Bu yol üzerinde büyük bir emniyetle yürümek ve hakikati tespit etmek için bundan sonra da çalışmak lazım. Gece gündüz zaten çalışıyorsunuz. Çalışınız. Gerçeği bütün Cihana tanıtalım.  
Arkadaşlar, sizden ayrılırken büyük bir vicdan rahatlığı içindeyim. Bu hususta size çok teşekkür ederim.”
Kastamonu’ya ulaştıklarında ilk önce Türk Ocağı’na gidilir. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’e burada kahve ikram edilir ve öğrencilerle sohbet eder. Ocaklı yöneticilere: “Ocaklı kardeşleri bir arada görmek fırsatını bahşettiğiniz için sizlere teşekkür ederim. Ocaklılar halkın önderi olacaktır.” Demiştir…

Türk Ocağı’ndan sonra Cumhuriyet Halk Fırkası’na (günümüzdeki Kastamonu Arkeoloji Müzesi) gitti. Orada çok büyük bir kalabalık bekliyordu. Atatürk’e hitaben Cumhuriyet Halk Fırkası Mutemedi Hüsnü Berker, Ata’ya hitaben; Kastamonu’ya gelişlerine dair bir konuşma yaptı… Atatürk, bu konuşmanın ardından Kastamonu Nutku’nu gerçekleştirir…
 
31 Ağustos – Pazartesi

 

Atatürk, sabah Terzi Mehmet Ağa’nın konağından çıkar. Halk şehir çıkışı yolunun iki tarafına dizilmiş sevgi gösterilerinde bulunuyorlardı…
Atatürk’e hitaben, Lise’nin Almanca Öğretmeni Cemal Koral, gelişlerinin verdiği onurla duygusal, sevgi ve saygı dolu bir konuşma yapar…
Atatürk’te buna istinaden yaptığı konuşmamım her cümlesi alkışlanır…
Ayrılık vakti gelmiştir. Atatürk o halkın sevgi gösterileriyle birlikte Ankara’ya varmak üzere Çankırı’ya doğru yola çıkmıştır. Kastamonu heyeti Ilgaz Dağı tepesindeki karakola kadar uğurlarken orada Çankırı heyeti karşılar. Yaylada yemek yendikten sonra Ilgaz’a doğru yola çıkılır. İndağı’nda Tosya Kaymakamı Aziz Bey ve yanlarındaki heyetle buluşma gerçekleşir. Buluşmanın ardından yolculuk devam eder. Önce Çankırı’ya sonra da Ankara…

 

Kaynak:

 

Şahabettin Mert Daday Gazetesi / Ağustos 2011 - Sayı: 3
- Atatürk’ün Kastamonu Gezisi ve Şapka Devrimi / Mehmet Baytimur – Aziz Demircioğlu – Hasan Çelikoğlu
- Daday Kültür Sanat Turizm / Halil Serdar Bıyıklı
- Atatürk’ün Kastamonu Ziyareti, Şapka ve Kıyafet İnkılâbı / Kastamonu Valiliği Yayınları
- Daday İçe Yıllığı

Cebrail Mahallesi Kırkçeşme Caddesi No:55/1 KASTAMONU

Tel:0366 212 12 14  Faks:0366 212 12 15

Gsm:0532 737 01 17 - 0532 732 05 25

info@kadioglukonak.com